Evliliğin sona erdirilmesi kararı, çiftlerin hayatında duygusal ve hukuki açıdan önemli bir dönüm noktasıdır. Boşanma süreci, özellikle tarafların çocukları, mal paylaşımı, nafaka ve tazminat gibi konularda anlaşmaya varıp varamadıklarına göre ikiye ayrılır: anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma. Bu iki tür boşanma, hem sürecin işleyişi hem de kararın kesinleşme hızı bakımından önemli farklılıklar barındırır. Aşağıdaki bilgiler, bu iki boşanma şeklini karşılaştırmalı olarak ele alarak, tarafların hangi yola başvuracaklarına daha sağlıklı karar vermelerine katkı sağlayacaktır. Ancak unutulmamalıdır ki burada aktarılanlar hukuki danışmanlık niteliği taşımayıp yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur.

Anlaşmalı Boşanma Nedir?

Anlaşmalı boşanma, tarafların boşanmanın tüm hukuki sonuçları konusunda (nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı vb.) aralarında uzlaşmaya vardıkları bir boşanma türüdür. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre, anlaşmalı boşanma yoluna gidebilmek için evlilik birliğinin en az bir yıl sürmüş olması ve tarafların özgür iradeleriyle boşanma protokolünü imzalayarak mahkemeye başvurmaları gerekir. Bu protokolde, boşanma sonrasında ortaya çıkacak tüm uyuşmazlıklar önceden çözülmüş kabul edilir.

• Tek Celsede Karar Verilebilmesi

  Anlaşmalı boşanmada hakim, tarafların hazırladığı protokolü inceleyerek onaylaması halinde çoğunlukla tek celsede boşanmaya hükmeder. Tarafların duruşma günü bizzat mahkemede hazır olması ve protokolün kendi iradeleriyle hazırlandığını doğrulamaları yeterlidir.

• Daha Hızlı ve Az Masraflı

  Anlaşmalı boşanma süreci, çekişmeli boşanmaya göre oldukça hızlı ilerler. Mahkeme delil toplamak, tanık dinlemek, bilirkişi incelemesi yapmak gibi süreçlerle vakit kaybetmediği için ortalama olarak birkaç ay içinde sonuçlanır. Bu durum, boşanma masraflarının da görece düşük kalmasını sağlar.

• Psikolojik ve Sosyal Etkiler

  Taraflar, özellikle çocuğun velayeti ve boşanma sonrası düzenlemeler hakkında uzlaşma sağladığında, sürecin yıpratıcı etkisi büyük ölçüde azalır. Çocuklar bakımından ebeveynlerin ortak karar alması ve çekişmeyi en aza indirmesi önemlidir. Bu sayede, aile içi şiddet ve benzeri şiddet tehdidi halleri gibi travmatik durumların önüne geçilebilir.

Çekişmeli Boşanma Nedir?

Çekişmeli boşanma, tarafların boşanma sürecine ilişkin konularda (velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı vb.) anlaşmaya varamadığı, dolayısıyla mahkemenin deliller ışığında detaylı bir yargılama yaptığı boşanma türüdür. Eşlerden biri boşanmak istemediğinde de dava çekişmeli hale gelir. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen genel ve özel boşanma sebepleri (zina, hayata kast, onur kırıcı davranış vb.) çerçevesinde dava açılabilir.

• Uzun Süren Yargılama

  Çekişmeli boşanmada mahkeme, tarafların sunacağı delilleri (tanık beyanları, belge, fotoğraf, mesaj vb.) ayrıntılı şekilde değerlendirir. Kusur tespitini yaparken de gerekli gördüğü takdirde bilirkişi incelemesi isteyebilir. Tüm bu işlemler, davanın uzamasına neden olabilir. Dosyanın istinaf ve temyiz aşamalarına taşınmasıyla süreç daha da uzayabilir.

• Nafaka ve Tazminat Taleplerinin Değerlendirilmesi

  Çekişmeli boşanmada sıklıkla nafaka davası ve manevi tazminat gibi talepler gündeme gelir. Hâkim, tarafların maddi durumunu, yaşam standartlarını, varsa çocukların ihtiyaçlarını ve kusur oranlarını dikkate alarak karar verir. Taraflardan biri haksız yere evlilik birliğine zarar vermişse, karşı tarafın manevi tazminat talebi kabul edilebilir.

• Zorlu Psikolojik Süreç

  Delillerin toplanması, tanık ifadeleri ve uzun duruşma süreci, çekişmeli boşanmada tarafların duygusal olarak yıpranmasına yol açar. Özellikle çocukların da süreçten etkilenmemesi adına, profesyonel destek ve arabuluculuk yöntemlerinin göz önünde bulundurulması faydalı olacaktır.

Hangi Boşanma Türü Daha Uygun?

• Karşılıklı Uzlaşma Olanakları: Eşler, boşanmaya ve boşanmanın sonuçlarına dair hemen her konuda anlaşabiliyorsa, anlaşmalı boşanma çok daha avantajlı bir yoldur. Bu yöntem zaman, masraf ve duygusal yükün azalması bakımından büyük kolaylık sağlar.
• Temel Anlaşmazlıklar: Eşlerin arasında çözülemeyen derin çatışmalar, şiddet iddiaları, ekonomik çıkar çatışmaları veya velayet konularında uyuşmazlıklar varsa çekişmeli boşanma kaçınılmaz olur. Bu durumda, boşanma avukatı desteğiyle süreci yönetmek, hak kayıplarını önlemek adına oldukça önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

1. Boşanma Davası Açmak İçin Nereye Başvurulur?

   Boşanma davalarında görevli mahkeme, aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin olmadığı yerlerde, asliye hukuk mahkemesi aile mahkemesi sıfatıyla davaya bakar.

2. Çekişmeli Boşanma Ne Kadar Sürer?

   Dosyanın içeriğine, tanık sayısına, bilirkişi incelemesine ve tarafların itirazlarına göre bu süre değişir. Ortalama olarak 1-3 yıl arasında sonuçlandığı söylenebilir.

3. Anlaşmalı Boşanmada Velayet ve Mal Paylaşımı Nasıl Düzenlenir?

   Taraflar hazırladıkları boşanma protokolünde çocukların velayeti, kişisel ilişki düzeni ve mal paylaşımı gibi konuları ayrıntılı olarak belirtir. Hakim, protokolü çocuğun ve tarafların menfaatlerine uygun bulduğu takdirde onaylar.

4. Boşanma Davası Kesinleşene Kadar Taraflar Yeniden Evlenebilir Mi?

   Hayır, boşanma davasının kesinleşmesinden önce taraflar resmi olarak evli kabul edilir ve yeni bir evlilik yapılamaz.

Sonuç olarak, anlaşmalı ve çekişmeli boşanma arasındaki temel farklar; sürecin hızı, masrafların miktarı, tarafların uzlaşıp uzlaşamadığı konular ve mahkemenin inceleme kapsamıyla ilgilidir. Anlaşmalı boşanma yolu, en az bir yıllık evlilik süresi ve her konuda mutabakat şartı ile çok daha kısa sürede sonuçlanabilirken; çekişmeli boşanmada kusur tespiti, delil toplama ve uzun duruşma aşamaları tarafların üzerinde ciddi bir psikolojik baskı yaratabilir. Boşanma sürecine dair her aşamada, hak kaybını önlemek ve doğru strateji oluşturmak için profesyonel hukuki yardım almak büyük önem taşır. Daha fazla bilgi almak için babalık davası gibi aile hukukunun diğer konularına da göz atabilir, detaylı danışmanlık için uzman desteği talep edebilirsiniz.

(Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır; hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Her somut olay farklı değerlendirmeler gerektirebileceğinden, boşanma süreciniz hakkında mutlaka bir uzmana danışınız.)