Kamu İhale Kurumu (KİK) tarafından verilen bir kararın hukuka aykırı olduğunu düşünen firmalar için en etkili hak arama yolu, İdare Mahkemesi’nde iptal davası açmaktır. Ancak dava açmak, idari işlemin yürütmesini kendiliğinden durdurmaz. Yani, siz davanızı açmış olsanız dahi, ihaleyi gerçekleştiren idare KİK kararına dayanarak ihale sürecine devam edebilir, sözleşme imzalayabilir ve işe başlayabilir. Bu durum, dava sonunda haklı bulunsanız bile telafisi imkânsız zararların doğmasına neden olabilir. İşte bu noktada, idari yargının en önemli mekanizmalarından biri olan yürütmenin durdurulması kurumu devreye girer. Peki, KİK davalarında yürütmenin durdurulması kararı nasıl alınır ve bu karar ihale sürecini durdurmak için yeterli midir?

Yürütmenin Durdurulması Kararı Nedir ve Neden Hayatidir?

Yürütmenin durdurulması, İdare Mahkemesi tarafından, dava konusu olan idari işlemin (örneğin KİK kararının) dava sonuçlanana kadar geçici olarak askıya alınması, yani uygulanmasının durdurulmasıdır. Bu bir mahkeme kararıdır ve ihtiyati bir tedbir niteliği taşır.

KİK davalarında bu kararın alınması hayati öneme sahiptir. Çünkü bir ihale süreci oldukça hızlı ilerler. Dava açıldıktan sonra yürütmeyi durdurma kararı alınmazsa, idare ihaleyi başka bir firma ile sonuçlandırıp sözleşme imzalayabilir. Dava birkaç ay veya bir yıl sonra sizin lehinize sonuçlansa dahi, sözleşme imzalanmış ve işe başlanmış olacağından, artık o ihaleye devam etmeniz fiilen imkânsız hale gelebilir. Bu durum “telafisi güç veya imkânsız zarar” olarak nitelendirilir. Yürütmenin durdurulması kararı, işte bu tür hak kayıplarını önlemek ve yargı kararının anlamlı bir şekilde uygulanabilmesini sağlamak için vardır.

Yürütmenin Durdurulması Kararı Alınmasının Şartları

İdare Mahkemesi’nin bir KİK kararı hakkında yürütmenin durdurulması kararı verebilmesi için 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinde belirtilen iki şartın aynı anda gerçekleşmiş olması gerekir:

1. İdari İşlemin Açıkça Hukuka Aykırı Olması: Dava konusu KİK kararının, ilk bakışta dahi ciddi ve bariz bir şekilde kanuna, mevzuata veya hukukun genel ilkelerine aykırı olduğunun anlaşılması gerekir. Mahkeme, dosya üzerinden yaptığı ilk incelemede bu kanaate varmalıdır.
2. Uygulanması Halinde Telafisi Güç veya İmkânsız Zararların Doğacak Olması: Yukarıda da belirtildiği gibi, KİK kararının uygulanmaya devam etmesi halinde (yani ihalenin başka bir firmaya verilip sözleşme imzalanması durumunda), davacının dava sonunda haklı çıksa bile bu hakkını elde etmesinin imkânsız veya çok zor hale gelecek olması şarttır.

Davacı, dava dilekçesinde bu iki şartın varlığını somut gerekçelerle ve delilleriyle birlikte açıkça ortaya koymalı ve yürütmenin durdurulmasını talep etmelidir.

Yürütmenin Durdurulması Talebi ve Mahkemenin Değerlendirmesi

Yürütmenin durdurulması talebi, dava dilekçesi ile birlikte yapılır. Mahkeme, bu talebi öncelikli olarak ele alır. Genellikle davalı idarenin (KİK) ilk savunması alındıktan sonra veya savunma süresi geçtikten sonra taleple ilgili bir karar verilir. Ancak mahkeme, durumun aciliyetine göre idarenin savunmasını beklemeden de bu kararı verebilir. Mahkemenin talebi kabul etmesi halinde, KİK kararı dava sonuçlanana kadar dondurulmuş olur.

Yürütmenin Durdurulması Kararının İhale Sürecine Etkisi

İdare Mahkemesi’nin verdiği yürütmenin durdurulması kararı, hem KİK hem de ihaleyi yapan idare için bağlayıcıdır. Bu kararın idareye tebliğ edilmesiyle birlikte, ihale sürecinde hukuka aykırı olduğu iddia edilen KİK kararına dayanılarak yapılan tüm işlemler durur ve karar öncesi aşamaya geri dönülür.

Sözleşme İmzalanmasını Engeller

Eğer ihale süreci devam ediyorsa ve henüz sözleşme imzalanmamışsa, yürütmenin durdurulması kararı idarenin ihaleyi kazanan diğer firma ile sözleşme imzalamasını engeller. İdare, mahkemenin nihai kararını beklemek zorunda kalır.

Sözleşme İmzalanmışsa Ne Olur?

Bu durum daha karmaşık olmakla birlikte, Danıştay içtihatları, ihale süreci devam ederken alınan yürütmeyi durdurma kararlarının, imzalanmış olsa bile sözleşmenin uygulanmasını da durduracağı yönündedir. Kamu İhale Kanunu’na göre, itirazen şikayet başvurusu veya dava açılması, sözleşme imzalanmadan önce idareye bildirilmişse, idare bu süreçler sonuçlanmadan sözleşme imzalayamaz. Bu kurala aykırı olarak imzalanan bir sözleşme, mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı vermesiyle hukuki dayanaktan yoksun kalabilir.

Mahkeme Kararına Uymamanın Yaptırımı

İdareler, mahkemeler tarafından verilen yürütmenin durdurulması kararlarına uymak ve bu kararların gereklerini gecikmeksizin, en geç 30 gün içinde yerine getirmek zorundadır. Karara uymayan kamu görevlileri hakkında hukuki ve cezai sorumluluk doğar.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Sadece dava açmam, idarenin sözleşme imzalamasını engeller mi? Hayır. Sadece dava açmış olmanız, idarenin ihale sürecine devam etmesini veya sözleşme imzalamasını tek başına engellemez. İhale sürecini fiilen durdurabilmek için dava dilekçenizde mutlaka yürütmenin durdurulmasını talep etmeli ve mahkemenin bu yönde bir karar vermesini sağlamalısınız.

2. Mahkeme yürütmenin durdurulması talebimi ne kadar sürede karara bağlar? Bu süre mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişmekle birlikte, yürütmenin durdurulması talepleri “ivedi” nitelikte işlerden sayıldığı için genellikle öncelikli olarak incelenir. Davalı idarenin savunma süresi (genellikle 30 gün) beklense bile, talep hakkındaki kararın dava açıldıktan sonra 1-2 ay içinde verilmesi beklenir.

3. Yürütmenin durdurulması talebim reddedilirse ne yapabilirim? İdare Mahkemesi’nin yürütmenin durdurulması talebinin reddine ilişkin kararına karşı, kararın tebliğini izleyen 7 gün içinde bir üst mahkeme olan Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz etme hakkınız bulunmaktadır. Bölge İdare Mahkemesi’nin bu itiraz üzerine vereceği karar kesindir.